Günümüzün hızla gelişen lojistik sektöründe, yük ve yolcu taşımacılığının etkin bir şekilde yürütülmesi hayati önem taşımaktadır. Bu noktada, takograf cihazları karayolu taşımacılığında kritik bir rol oynamaktadır. Takograf cihazları, sürücülerin çalışma sürelerini, hızlarını ve dinlenme aralıklarını kaydetmek için özellikle tasarlanmış mobil cihazlardır.
Takograf Cihazı Nedir?
Takograf cihazı, sürücü faaliyetlerini ve aracın hareketlerini otomatik olarak kaydeden bir araç ünitesidir. Bu cihazlar, sürücülerin izin verilen sürüş sürelerini ve hız limitlerini aşmalarını önleyerek trafik güvenliğini artırmayı hedefler. Takograf, araç harekete geçer geçmez devreye girer ve sürücünün tüm aktivitelerini detaylı bir şekilde kayıt altına alır.
Takograf Cihazının Faydaları
Takograf cihazları, taşımacılık sektöründe pek çok avantaj sağlar:
- Trafik Güvenliğini Artırır: Sürücülerin aşırı yorgunluğunu ve dikkatsizliğini önleyerek kaza riskini azaltır.
- Yasal Uyumu Sağlar: Sürücülerin ve firmaların çalışma süresi, hız limitleri ve dinlenme aralıkları gibi yasal düzenlemelere uymasını kolaylaştırır.
- Verimlilik Artışı: Sürücü performansını izleme imkanı sunar ve verimliliği artırmak için gerekli önlemlerin alınmasına olanak tanır.
- Kayıt Tutma: Olası kazalarda veya yasal sorunlarda kanıt niteliğinde kayıtlar sağlar.
- Yakıt Tasarrufu: Sürücülerin sürüş alışkanlıklarını analiz ederek yakıt tüketimini optimize etmeye yardımcı olur.
Analog ve Dijital Takograf Cihazları
Takograf cihazları, analog ve dijital olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır:
Analog Takograf Cihazları
Analog takograf cihazları, sürücü faaliyetlerini ve aracın hareketlerini mekanik bir şekilde kaydeder. Bu cihazlar, bir disk üzerine kaydedilen verileri okumayı gerektirir.
Dijital Takograf Cihazları
Dijital takograf cihazları, verileri elektronik olarak kaydeder ve depolama kapasitesi analog cihazlara göre çok daha yüksektir. Bu cihazlar, sürücü kartlarını kullanarak sürücü bilgilerini otomatik olarak kaydeder ve verilere kolay erişim sağlar.
Takograf Cihazının Çalışma Prensibi
Takograf cihazı, araç ünitesi, hareket sensörü ve takograf kartlarından oluşur. Araç ünitesi, takografın ana beyni olarak işlev görür ve bir işlemci, saat, kart yuvaları, ekran, yazıcı ve manuel girişler için bir kontrolör içerir. Hareket sensörü, aracın hareketini algılar ve verileri araç ünitesine gönderir.
Takograf Cihazının Kaydettiği Veriler
Takograf cihazı, aşağıdaki verileri toplar ve depolar:
- Araç kayıt numarası
- Aracın anlık hızı
- Sürücü bilgileri (ana ve yardımcı sürücü)
- Sürücü kartının takılma zamanı ve sayısı
- Kat edilen mesafe
- Sürücü aktiviteleri (sürüş, dinlenme, molalar, diğer aktiviteler)
- Aktivite değişikliklerinin tarihi ve saati
- Olaylar (aşırı hız, sürücü kartı olmadan sürüş, müdahale girişimleri)
- Hatalar
- Yaptırım kontrolleri
- Takograf kalibrasyonlarının ayrıntıları
Takograf Cihazlarının Kullanım Zorunluluğu
Türkiye’de, Karayolları Trafik Yönetmeliği ve Takograf Cihazları Muayene ve Damgalama Yönetmeliği’ne göre, belirli araçlarda takograf cihazı kullanımı zorunludur. Bu zorunluluk, şehirlerarası yük veya yolcu taşıması yapan otobüs, kamyon, çekici ve ağırlığı 3,5 tonun üzerindeki yük taşıyan araçları kapsar.
Ayrıca, 1 Mayıs 2006 veya sonrasında tescil edilen tüm ticari araçlarda dijital takograf cihazları bulundurulmalıdır. Analog takograf cihazları, sadece 1984 yılı ve öncesinde üretilen araçlarda kullanılabilir.
Takograf Sürücü Kartları ve Başvuru Süreci
Takograf cihazlarının etkin kullanımı için sürücülerin kişisel bir akıllı kart (takograf sürücü kartı) kullanmaları gerekmektedir. Bu kartlar, sürücünün kimliğini ve kaydedilen verileri dijital olarak saklar.
Takograf sürücü kartı başvuruları, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) resmi web sitesi üzerinden yapılır. Başvuruda bulunabilmek için SRC 1, 2, 3, 4 veya 5 belgesinden birine sahip olmak gerekir. Kartların üretimi, Emniyet Genel Müdürlüğü ile TOBB işbirliği ile gerçekleştirilir.
Takograf Süreleri ve Dinlenme Saatleri
Karayolları Trafik Kanunu, sürücülerin çalışma sürelerini, hız limitlerini ve dinlenme aralıklarını net bir şekilde belirler. Bu düzenlemeler, sürücülerin aşırı yorgunluğunu önlemeyi ve trafik güvenliğini artırmayı hedefler.
Günlük Sürüş Süresi
- Bir sürücünün günlük sürüş süresi 9 saati geçemez.
- Bu süre, bir hafta içinde 2 defa 10 saate çıkabilir.
- Haftalık toplam sürüş süresi 56 saati aşamaz.
- 2 haftalık sürüş süresi ise 90 saati geçemez.
Dinlenme Süreleri
- 24 saatlik süre içinde sürücü en az 11 saat araç dışında dinlenmelidir.
- Bu süre, biri en az 8 saat kesintisiz olmak üzere en fazla 3’e bölünebilir.
- İstisna olarak, haftada en fazla 3 defa bu süre kesintisiz 9 saate düşürülebilir.
- 2 şoförle kullanım söz konusu ise her 30 saatlik sürede her bir şoför en az 8 saat kesintisiz dinlenmelidir.
Molalar
- Günlük 9 saat sürüş süresinde her 4 saat 30 dakika sonrası 45 dakika dinlenme zorunluluğu vardır.
- Bir sürücü kesintisiz 4.5 saatten fazla araç kullanamaz.
Takograf Verilerinin Saklanması
Takograf Yönetmeliği kapsamında, takograf verilerinin belirli bir süre saklanması zorunludur:
- Analog takografların verileri 5 yıl saklanmalıdır.
- Dijital takograf cihazlarının verileri 1 yıl saklanmalıdır.
Uzaktan Takograf İndirme Çözümleri
Dijital takograf cihazları, verilerin uzaktan indirilmesine olanak tanır. Uzaktan Takograf İndirme çözümleri, filo yöneticilerinin yükünü hafifletmek için tasarlanmıştır. Bu çözümler, takograf ve sürücü verilerini araçtan manuel olarak indirmek yerine, tüm dijital takograf dosyalarını tek bir platformda görüntüleme imkanı sunar.
Takograf Modları
Takograf cihazları, sürücülerin farklı aktivitelerini kaydetmek için çeşitli modlara sahiptir:
- Sürüş Modu: Araç hareket halindeyken otomatik olarak etkinleşir.
- Diğer Aktiviteler Modu: Araç dururken sürücü tarafından manuel olarak seçilebilir.
- Dinlenme Modu: Sürücünün dinlenme saatlerini kaydetmek için kullanılır.
- Müsaitlik Modu: Sürücünün beklemede olduğu zamanları kaydetmek için kullanılır.
Takograf Cihazlarının Kullanımı ve Önemi
Takograf cihazlarının kullanımı, taşımacılık sektöründe hem yasal açıdan hem de ticari avantajlar sağlamak için önemlidir. Bu cihazlar, sürücülerin sürüş sürelerini, hızlarını ve dinlenme aralıklarını kaydetmek suretiyle trafik güvenliğini artırır ve yasal uyumu sağlar. Ayrıca, sürücü performansını izleme ve analiz etme imkanı sunarak verimliliği artırmaya yardımcı olur.
Takograf cihazları, özellikle uzun yol taşımacılığında kritik bir rol oynar. Sürücülerin aşırı yorgunluğunu önleyerek kazaları azaltır ve yakıt tüketimini optimize eder. Bu nedenle, takograf cihazlarının kullanımı hem sürücüler hem de firmalar için büyük önem taşımaktadır.
S.S.S
- Takograf cihazı hangi araçlarda zorunludur?
Takograf cihazı kullanımı, şehirlerarası yük veya yolcu taşıması yapan otobüs, kamyon, çekici ve ağırlığı 3,5 tonun üzerindeki yük taşıyan araçlarda zorunludur.
- Analog ve dijital takograf cihazları arasındaki fark nedir?
Analog takograf cihazları, sürücü faaliyetlerini ve aracın hareketlerini mekanik olarak kaydeder, dijital takograf cihazları ise verileri elektronik olarak kaydeder ve depolama kapasitesi daha yüksektir.
- Takograf sürücü kartı nasıl alınır?
Takograf sürücü kartı başvuruları, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) resmi web sitesi üzerinden yapılır. Başvuruda bulunabilmek için SRC 1, 2, 3, 4 veya 5 belgesinden birine sahip olmak gerekir.
